මාතුපෝසක කුමාරයා
උපතින්ම සීලවන්ත වූ තරුණයා මව කර මත තබා පීනනුයේ වෙසක්
පුණු පොහොය දිනක් වූ එදින අහස් දෙස බලා පුන් පොහොය දිනක් බැව් දැන සිල් ඉටා ගත්තේය.
රැයෙහි දැඩි ගනඳුර හා ශීතල ද දහවල් දැඩි හිරු රැසින් ද වෙළාගත් තරුණ තෙම සත් දිනක්
සිත්පිත් නැති ජල කඳක් සමග පොර බදමින් පිහිනනුයේ සුද්ධාවාස වාසී අර්හන්ත
බ්‍රහ්මයෙක් අවුරුදු ලක්‍ෂ ගණනකට පසු නිරෝධ සමවතින් නැගිට ලොව බලනුයේ බඹලෝ දෙව්ලෝ
හිස් වූවා දැන මනුලොව බලනුයේ ඉතා දීර්‍ඝ කලකින් සම්මා සම්බුදුවරයෙක් පහලවී නැතිබව
දැන කුමක් හෙයින් දැයි බලනුයේ බෝසත්වරයෝ පාරමි සපුරන බැව් දැක එතකුදු වුවත් මම ද
සම්බුදු බව පිණිස කෙනෙකු යොමු කළ යුතු යැයි සිතා පුණ්‍යවන්තයකු පිරික්සනුයේ සත්
දිනක් තෙරක් නොපෙනෙන මහ සයුරේ පිහිනන තරුණයා දැක “මෙවන් පුරුෂයන් තනිව නිවනට වැදීම
නුසුදුසුය. ලෝකයා ද නිවන්පුර පමුණුවාලීමට මෙවැන්නන්ට හැර කාහට නම් හැකිවේදැ”යි
මෙත්සිත් පතුරුවා ගොඩබිම සමීපකර සිටියේය.
මුහුදින් ගොඩවූ තරුණයාගේ හිස මෙත්
කුලුණින් අතගෑ මෑණියෝ “ම පුත නුඹ මතු බුදු වෙම්වා”යි පැතූ පැතුමින් සම මස් නහර ඇට
ඇටමිදුලු දක්වා කිඳාබසිනුයේ;
"බුඳ්‍ධොහං බොධයිස‍්සාමි, මුත්තොහං මෝචයේ පරෙ;
තිණ්ණොහං තාරයිස‍්සාමි, සංසරොඝා මහබ‍්භයා"
තිණ්ණොහං තාරයිස‍්සාමි, සංසරොඝා මහබ‍්භයා"
“මම බුදුව අනුනට ද සත්‍යය අවබෝධ
කරවන්නෙමි. මම දුකින් මිදී අනුන් ද දුකින් මුදවන්නෙමි. මහත් බිය ගෙන දෙන සංසාර
ඕඝයෙන් එතෙර වී අනුන් ද සසරෙන් එතෙර කරවන්නෙමි” යි අදිටන් කළහ.
බ්‍රහ්මදේව බුදුන්
වහන්සේ
| * | අසංඛ්‍යයෙහි නම | පහළ වූ බුදුවරු ගණන |
| 20. | නන්‍ද | 5 000 |
| 19. | සුනන්‍ද | 9 000 |
| 18. | පෘථිවි | 10 000 |
| 17. | මණ්ඩ | 11 000 |
| 16. | ධරණි | 20 000 |
| 15. | සාගර | 30 000 |
| 14. | පුණ්ඩරික | 40 000 |
| එකතුව | 1 25 000 |
පුරාණ ගෞතම බුදුන් වහන්සේ
ඉන්
අනතුරුව මේ කල්පයට තෙළෙසාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයකට පෙර සර්‍වභද්‍ර නම් අසංඛ්‍යකල්පයෙහි
ධඤ්ඤවතී නම් නුවර සාගරන නම් සක්විති රජව රත්සඳුන් හරින් ප්‍රාසාද ලක්‍ෂයක් කරවා
පුරාණ ගෞතම නම් බුදුන්ට පිළිගන්වා "ස්වාමීනී මම ද නුඹ වහන්සේ මෙන්
ශාක්‍ය රාජ වංශයෙහි ඉපිද ගෞතම නමින් බුදුව සූවිසි අසංඛ්‍යයක් සත්වයන් භව බන්ධනයෙන්
මුදවන්නෙමි" යැයි වචනයෙන් කියා ප්‍රාර්‍ථනාකොට එතැන් පටන් නව අසංඛ්‍යයක් ඇතුළත ලෝ
පහළ වූ තුන්ලක්‍ෂ සත් අසූදහසක් බුදුවරයන් දැක මහදන් පවත්වා වාක්ප්‍රණිධාන (වචනයෙන්
බුදුබව පැතීම) මුදුන් පත් කළ සේක. (මෙහි දී ද අනියත විවරණ ලැබේ.)
| * | අසංඛ්‍යයෙහි නම | පහළ වූ
බුදුවරු ගණන |
| 13. | සර්‍වභද්‍ර | 50 000 |
| 12. | සර්‍වපුල්ල | 80 000 |
| 11. | සර්‍වරතන | 90 000 |
| 10. | උෂභස්කන්‍ධ | 70 000 |
| 09. | මාණිභද්ද | 60 000 |
| 08. | පදුම | 20 000 |
| 07. | උසභ | 10 000 |
| 06. | ස්කන්‍ධත්‍ව | 5 000 |
| 05. | සර්‍වශෛල | 2 000 |
| එකතුව | 3 87 000 |
ශ්‍රි සද්ධර්‍ම කෝෂය
දීපංකර බුදුන් වහන්සේ
මෙසේ මනෝවාක්ප්‍රණිධීන් පිරීමෙන් සොළොසාසංඛ්‍ය ඇතුළත ලෝ පහළ වූ පන්ලක්‍ෂ
දොළොස්දහසක් (1 25 000 + 3 87 000 = 5 12 000) බුදුවරයන්ට මහ දන් පවත්වා මහබෝසතාණෝ
මීට සාරාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයකට පෙර සාරමණ්ඩ නම් කල්පයෙහි දෙවියන්ගේ අමරවතී නම්
රාජධානියෙහි සුමේධ නම් තාපස ව උපන් සේක. එම ආත්ම භාවයේ දී දිවකුරු බුදුන් වෙත දිවි
පුදා බුදුබව ප්‍රාර්‍ත්ථනා කළේ ය. එහි දී දිවකුරු බුදුහු සුමේධ තාපසයන් හට නියත
විවරණ දුන් සේක.
| * | පහළ වූ බුදුවරු ගණන |
|
| 04. | 4 | තණ්‌හං‌කර, මෙධං‌කර, සරණං‌කර, දීපංකර යන සිවුබුදුවරුන් |
| 03. | 1 | කොණ්‌ඩඤ්‌ඤ බුදුන් |
| 02. | 4 | මං‌ගල, සුමන, රෙවත, සොභිත යන සිවුබුදුවරුන් |
| 01. | 3 | අනොමදස්‌සී, පදුම, නාරද යන තුන්‌බුදුවරුන්‌ |
| එකතුව 12 |
මීට කල්ප ලක්ෂයකට පෙර පදුමුත්තර බුදුන්ගේ පටන් ගෞතම බුදුන් දක්වා බුදුවරු 16 නමක්
පහල විය. එවිට;
| කාලය (කල්ප) | පහළ වූ බුදුවරු ගණන |
| ලක්ෂයකට පෙර | 16 |
| සාර අසංඛ්‍යයක් හා ලක්ෂයකට පෙර (සාරාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයකට පෙර) |
28 |
| තෙළෙස් අසංඛ්‍යයක් හා ලක්ෂයකට පෙර (තෙළෙසාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයකට පෙර) |
3 87 028 |
| විසි අසංඛ්‍යයක් හා ලක්ෂයකට පෙර (විසි අසාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයකට පෙර) |
5 12 028 |
මෙම කල්පයට සාරාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයකට පෙර එක් කල්පයක තණ්‌හං‌කර, මෙධං‌කර, සරණං‌කර,
දීපං‌කරයන බුදුවරු සිව්නමක් පහල විය. නමුත් තණ්‌හං‌කර, මෙධං‌කර, සරණං‌කර යන තුන්
බුදුවරුන් ගෙන් ද අප මහ බෝසතාණෝ වචනයෙන් ම බුදු බව පැතූහ. එබැවින් එම බුදුවරු තෙනම
ද වාක්ප්‍රණිධියට අයත් වේ. (අනියත විවරණ දුන් සේක.) දීපංකර බුදුන් වහන්සේ නියත
විවරණ දුන් සේක. දීපංකර බුදුන් පටන් කාශ්‍යප බුදුන් දක්වා බුදුවරු 24 නමක් ලොව පහළ
විය. ඒ සෑම බුදුවරයෙක් හමුවෙහි ම අප මහ බෝසතාණෝ නියත විවරණ ලැබූ සේක. ඒ මසේ ය.
මුලින් සඳහන් තණ්‌හං‌කර, මෙධං‌කර, සරණං‌කර යන බුදුවරු තෙනම ද අප ගෞතම බුදුන් වහන්සේ
ද සූවිසි බුදුන් වහන්සේලා ද යන 28ක් වූ බුදුවරු අටවිසි බුදුවරු ලෙස හැඳින්වේ.
